Model Abonamentowy – co to jest i na czym polega?

Model abonamentowy to jeden z wariantów świadczenia usług. Jest doskonale znany z takich platform, jak Netflix, wielu gier z gatunku MMO, ale też platform biznesowych lub marketingowych, jak popularne oprogramowanie Senuto, Contadu czy Brand24. Na czym polega popularność modelu abonamentowego usługi i dlaczego warto rozważyć jego wdrożenie?

Na czym polega model abonamentowy?

Ogólna zasada działania modelu abonamentowego jest prosta. W zamian za uiszczanie cyklicznych płatności użytkownik zyskuje dostęp do usługi. Z reguły proces obsługi klienta jest całkowicie zautomatyzowany. Po założeniu konta w serwisie i wybraniu planu cenowego po prostu korzystasz z usługi, a co miesiąc (lub co kwartał) określona suma pieniędzy jest pobierana z rachunku płatniczego połączonego z kartą podpiętą do serwisu. Użytkownik może dowolnie długo korzystać z serwisu i anulować płatność w dogodnym dla siebie momencie – bez długich i uciążliwych okresów wypowiedzenia.

W odróżnieniu od oprogramowania typu on-premise model abonamentowy nie polega na przeniesieniu na użytkownika prawa własności software’u. Obejmuje jedynie udzielenie licencji, czyli prawa do wykorzystania go w określony sposób. Próba naruszenia regulaminu, np. poprzez dekompilację oprogramowania może skutkować sankcjami prawnymi.

Sprawdź również: Jak zbudować biznes w modelu SaaS B2B?

Zalety i wady usług abonamentowych

Model abonamentowy usługi nie jest jedynym rozwiązaniem stosowanym przez developerów IT, nie zawsze będzie też najlepszym rozwiązaniem. Co przemawia na jego korzyść, a kiedy lepiej rozejrzeć się za alternatywą?

Zalety modelu abonamentowego

Usługi oferowane w modelu abonamentowym pozwalają twórcom zoptymalizować koszty tworzenia aplikacji i zastosować model MVP (ang. Minimum Viable Product), ponieważ mogą stopniowo rozwijać i dodawać kolejne funkcjonalności. Nie ma potrzeby pełnego dopracowania cyfrowego produktu od razu. Z kolei użytkownicy mogą liczyć na wsparcie technologiczne, kolejne poprawki i łatki. Doskonałym przykładem takiego rozwiązania jest Microsoft 365, który na bieżąco otrzymuje kolejne aktualizacje.

Dla firmy model abonamentowy to szansa na uzyskanie stałego strumienia przychodów. Cykliczne opłaty są znacznie niższe niż w przypadku zakupu oprogramowania na własność, więc łatwiej jest zachęcić klientów do wyboru danego produktu. Z drugiej strony użytkownik doskonale wie, ile zapłaci za usługę, więc może z góry zaplanować wydatki. Nie ma konieczności planowania serwisu IT, czy optymalizacji systemu, ponieważ wszystkie te obowiązki przyjmuje na siebie dostawca usługi.

Wady modelu abonamentowego

Dlaczego model abonamentowy nie zawsze będzie najlepszym rozwiązaniem? Przede wszystkim jego wybór nakłada na usługodawcę obowiązek stałej dbałości o rozwój oferty. Jeżeli zaprzestanie pracy nad produktami, odbiorcy bardzo szybko znajdą lepiej dopasowane, bardziej elastyczne, a być może również tańsze rozwiązania. W rezultacie dostawca musi liczyć się z wysokimi kosztami operacyjnymi oraz koniecznością zatrudnienia specjalistów, co zwykle jest kosztowne.

Zaangażowanie odbiorców w abonament wymaga przemyślanego opracowania poszczególnych planów cenowych. Nie mogą być one zbyt tanie, ponieważ usługodawcy nie zwrócą się wydatki wyłożone na inwestycję lub zajmie to zbyt dużo czasu. Jeśli jednak będą zbyt drogie w stosunku do oferowanych możliwości, użytkownicy będą angażowali się w usługę niechętnie. Warto także zastanowić się z wyprzedzeniem, czym mają różnić się między sobą poszczególne plany cenowe. Może to być np.:

• dostęp do poszczególnych modułów (jak w przypadku oprogramowania CRM lub ERP dla przemysłu);
• maksymalna liczba użytkowników korzystająca w jednym czasie z usługi lub jakość tych usług (np. w przypadku Netflixa);
• liczba zapytań w danym okresie (np. w narzędziu Senuto).

Praktyka pokazuje, że wybór modelu abonamentowego często oznacza sukces dla przedsiębiorstwa. Ma to swoje podłoże nie tylko w biznesowych założeniach i optymalizacji kosztów, ale również psychologii. Znacznie łatwiej będzie Ci przekonać odbiorców, aby za korzystanie z usługi zapłacili 99 złotych miesięcznie niż 2 tysiące złotych jednorazowo.

Model abonamentowy – przykłady wykorzystania w praktyce

Przyjrzyjmy się w jaki sposób model abonamentowy może być wykorzystany w praktyce. Znajduje on zastosowanie w wielu różnych sektorach naszego życia, a także przemyśle.

Model abonamentowy w streamingu treści

Abonament może być wykorzystywany do obsługi platform przesyłających dźwięk albo obraz i dźwięk. Typowe przykłady to np. Amazon Prime, HBO Max, Spotify lub Disney+. Te usługi rozrywkowe kojarzy większość z nas.

Model abonamentowy jako oprogramowanie SaaS

SaaS (ang. Software as a Service) to platformy usługowe dostarczane w modelu abonamentowym. Sama aplikacja jest projektowana przez usługodawcę i udostępniana użytkownikom za pośrednictwem przeglądarki internetowej lub specjalnej wtyczki. Jako typowe usługi SaaS można wymienić oprogramowanie ERP, CRM, WMS projektowane na potrzeby przemysłu. Usługą SaaS jest też oprogramowanie graficzne Adobe Creative Cloud, czy Legalis, SIP doskonale znany wszystkim kancelariom prawnym.

Na stronie https://umowywit.pl/umowa-saas/, znajdziesz wzór umowy SaaS, regulamin usługi SaaS oraz informacje, jak wdrożyć RODO dla aplikacji SaaS. To duża dawka fachowej i rzetelnej wiedzy prawniczej na najwyższym poziomie, podanej w sposób, który mogą zrozumieć również nie-prawnicy.

Sprawdź również: Jak zbudować biznes w modelu SaaS B2B?

Model abonamentowy jako uczestnictwo

Cykliczne opłaty można wykorzystać także do stworzenia platformy społecznościowej. Taką usługa jest LinkedIn Premium. W zamian za opłaty użytkownik uzyskuje dostęp do dodatkowych funkcji, jak np. możliwość kontaktu bezpośrednio z rekruterami, rozbudowany system alertów oraz możliwość skorzystania z platformy edukacyjnej LinkedIn Learning.

Oczywiście nie są to jedyne możliwości wykorzystania modelu abonamentowego. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby usługodawca stworzył model hybrydowy. Dobrym przykładem usług łączonym jest Amazon Prime, gdzie w zamian za opłatę użytkownik otrzymuje dostęp do darmowej dostawy w ramach platformy sprzedażowej, usługę streamingową oraz szereg innych rozwiązań.

Jeśli nie model abonamentowy, to co?

Typową alternatywą dla modelu abonamentowego stanowi model transakcyjny. Polega on na sprzedawaniu gotowego produktu za większą cenę i jednorazowo. Kluczowe znaczenie ma tutaj sposób reklamy usługi lub produktu oraz wolumen sprzedaży. Usługodawca nie zawsze będzie miał możliwość utrzymania uwagi klienta przez dłuższy czas, dlatego musi dotrzeć do jak największego segmentu potencjalnych odbiorców i przekonać ich, że warto zapłacić za oferowaną wartość.

W przypadku abonamentu decydująca jest długofalowa relacja z klientem. Sprzedaż usługi na krótki czas nie przynosi zadowalających wyników finansowych, dlatego rozwój oferty oraz kampanie reklamowe powinny być prowadzone w taki sposób, aby klienci chcieli korzystać z platformy jak najdłużej. Jest to trudniejsze niż sprzedaż jednorazowa, ale w dłuższej perspektywie czasowej opłaca się bardziej.

W jaki sposób zaprojektować model abonamentowy?

Projektując usługę świadczoną w modelu abonamentowym developer powinien uważać na pułapki, które mogą pojawić się podczas tworzenia platformy. Nawet jeśli z punktu widzenia warsztatu IT stworzenie aplikacji w modelu abonamentowym nie jest dla software house’u wyzwaniem, problemy mogą pojawić się na płaszczyźnie prawnej.

Należy zwrócić szczególną uwagę na sposób, w jaki są gromadzone, przetwarzane, a przede wszystkim zabezpieczane dane osobowe. Jeśli usługa jest oferowana na terenie obowiązywania RODO (a zwykle tak będzie), konieczne jest zapewnienie zgodności z rozporządzeniem unijnym. Nawet jeśli w danej lokalizacji RODO nie obowiązuje, należy sprawdzić, czy nie występują lokalne regulacje dotyczące ochrony danych osobowych. Szczególną ostrożność należy zachować przy projektowaniu usługi SaaS. Wprawdzie to użytkownik jest administratorem danych osobowych, ale dostawca usługi występuje w roli ich procesora.

Kolejna trudność może pojawić się w przypadku aplikacji, które stosują model abonamentu samoodnawialnego. To bardzo częste rozwiązanie, które polega na podaniu przez użytkownika danych karty (numeru CCV oraz daty ważności). Bardzo ważne jest, aby taka platforma była wyposażona w odpowiednie zabezpieczenia informatyczne.