Wybór odpowiedniej formy prowadzenia działalności gospodarczej to jedna z pierwszych ważnych i strategicznych decyzji jaką musi podjąć osoba zamierzająca założyć własną firmę. Sytuację tę można porównać do budowy domu. Po jej zakończeniu trudno zmienić bryłę budynku. Oczywiście można coś dobudować albo wyburzyć. Jednak pochopnie podjęta decyzja o początkowym jego kształcie będzie miała długotrwały wpływ na ostateczny wygląd. Profesjonalna analiza pomysłu na biznes oraz planów na rozwój pozwala dopasować formę prawną w taki sposób aby zminimalizować koszty prowadzenia działalności oraz aby kwestie formalne nie były barierą blokującą dalszy rozwój firmy. Jak zrobić to dobrze? Czytajcie dalej!
Jaką formę prawną prowadzenia działalności wybrać?
Wybór odpowiedniej formy prowadzenia działalności gospodarczej to jedna z pierwszych ważnych i strategicznych decyzji jaką musi podjąć osoba zamierzająca założyć własną firmę. Sytuację tę można porównać do budowy domu. Po jej zakończeniu trudno zmienić bryłę budynku. Oczywiście można coś dobudować albo wyburzyć. Jednak pochopnie podjęta decyzja o początkowym jego kształcie będzie miała długotrwały wpływ na ostateczny wygląd.
Podobnie sprawa przedstawia się z wyborem formy prawnej przyszłego biznesu. Zawsze da się ją formalnie przekształcić ale są to długotrwałe procedury, które z pewnością pochłaniają wiele sił i kosztów. Dlatego też nie jest to wcale decyzja prosta. Większość początkujących przedsiębiorców rozróżnia w praktyce jedynie dwie podstawowe formy jakie przewidują polskie regulacje prawne tj. jednoosobową działalność gospodarczą (tzw. samozatrudnienie) oraz spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, podczas gdy do wyboru mamy cały wachlarz możliwości. Niewiedza ta prowadzi często do poważniejszych konsekwencji za jakie przychodzi płacić po kilku miesiącach prowadzenia firmy.
Profesjonalna analiza pomysłu na biznes oraz planów na rozwój pozwala dopasować formę prawną w taki sposób aby zminimalizować koszty prowadzenia działalności oraz aby kwestie formalne nie były barierą blokującą dalszy rozwój firmy. Jak zrobić to dobrze? Czytajcie dalej!
Na co zwrócić uwagę przed sformalizowaniem działalności?
Przed dokonaniem ostatecznej formalizacji prawnej naszego pomysłu, działając z innymi osobami możesz dojść do wniosku, że nie chcesz zakładać firmy do momentu gdy wraz z zespołem nie stworzycie prototypu produktu, który będziecie oferowali klientom. Jest to także dobry czas na to aby przetestować zespół w boju. Bardzo szybko wyjdzie czy się dogadujecie i czy wszystko działa tak jak należy. Warto już na tym etapie podpisać między członkami zespołu umowę pomysłodawców (ang. founders agreement). Możecie w niej zawczasu określić wielkość udziałów członków zespołu w projekcie, ich obowiązki i uprawnienia oraz kwestie związane z własnością intelektualną.
Ostateczny kształt prawny przyszłej firmy powinien wynikać z analizy kilku kluczowych czynników, przedstawionych poniżej.
Zespół
- wielkość zespołu,
- podział obowiązków,
- szczególne uprawnienia poszczególnych wspólników,
- kwestie zarządzania,
- wielkość i rodzaj wkładu.
Pomysł i model biznesowy
- branża w jakiej będzie działała firma,
- poziom skomplikowania modelu biznesowego,
- plany rozwoju firmy,
- ewentualne plany na wyjście z przedsięwzięcia.
Źródło finansowania
- finansowanie własne,
- rodzina, znajomi,
- pożyczka, kredyt
- aniołowie biznesu,
- fundusze seed/venture capital,
- crowdfunding.
Ocena ryzyka biznesowego
- szanse powodzenia projektu,
- ryzyko awarii produktu.
Ocena ryzyka prawnego
- ryzyko kierowania roszczeń od klientów,
- ryzyko kontroli,
- konieczność uzyskania pozwoleń.
Dopiero wypadkowa tych wszystkich elementów powinna dać nam odpowiedź na pytanie, którą z form prowadzenia działalności wybrać.
Jakie formy prawne mam do wyboru?
Wbrew pozorom nie musisz wybierać jedynie pomiędzy jednoosobową działalnością gospodarczą a spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Poniżej znajdziesz listę możliwych rozwiązań.
- jednoosobowa działalność gospodarcza,
- spółka cywilna,
- spółki osobowe:
- spółka jawna,
- spółka komandytowa,
- spółka komandytowo-akcyjna,
- spółki kapitałowe:
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółka akcyjna,
- prosta spółka akcyjna.
Umyślnie pominęliśmy w powyższym zestawieniu spółkę partnerską, która tworzona jest w celu wykonywania wolnego zawodu. W takiej spółce partnerami mogą być np. adwokaci, lekarze, biegli rewidenci czy architekci.
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Rozpoczęcie działalności
Jest to najprostszy i najszybszy sposób rozpoczęcia swojej przygody z biznesem. Nie potrzeba do tego żadnego dokumentu, który byłby swojego rodzaju aktem założycielskim. Wystarczy, że dokonasz rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w dowolnym urzędzie gminy lub też internetowo na stronie www.firma.gov.pl. Rejestracja jest bezpłatna. Spodziewaj się, że jeszcze tego samego dnia oficjalnie zostaniesz przedsiebiorcą.
Kapitał
Nie potrzebujesz żadnego kapitału na start. Możesz zacząć dosłownie od zera.
Odpowiedzialność
Prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą odpowiadasz całym majątkiem firmy oraz całym majątkiem osobistym. Nie ma od tego odstępstw.
Czas rejestracji
1 dzień
—
Spółka cywilna
Rozpoczęcie działalności spółki cywilnej
Nie jest to tradycyjna spółka jak inne spółki. Jest to umowa pomiędzy osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. Może być to umowa zarówno pomiędzy osobami prowadzącymi jednoosobową działalność gospodarczą jak i między kilkoma spółkami z ograniczoną odpowiedzialnością. Sama spółka cywilna nie jest więc przedsiębiorcą – są nimi jej wspólnicy. Jednakże, co warto zapamiętać, dla celów podatkowych posiada swój numer NIP. Spółka cywilna to szybki sposób aby bez zbędnych formalności (np. bez rejestracji w sądzie) rozpocząć wspólnie jakieś przedsięwzięcie. Do powstania spółki cywilnej wystarczy zwykła umowa w formie pisemnej.
Prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki cywilnej
Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. To samo tyczy się jej reprezentowania, czyli do kontaktów z podmiotami trzecimi jak np. kontrahenci czy urzędy, o ile umowa spółki nie będzie przewidywała odmiennych postanowień.
Kapitał w spółce cywilnej
Do zawiązania spółki cywilnej niezbędne jest wniesienie wkładu przez każdego ze wspólników. Wkładem może być konkretna suma pieniędzy, prawa przysługujące wspólnikowi (np. prawo własności nieruchomości) jak i świadczenie usług.
Odpowiedzialność w spółce cywilnej
Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie. W praktyce oznacza to, że wierzyciel będzie mógł żądać spłaty zadłużenia od jednego wspólnika, od kilku albo od wszystkich łącznie.
Czas rejestracji spółki cywilnej
1 dzień
—
Spółka jawna
Rozpoczęcie działalności spółki jawnej
Spółka jawna jest podstawową spółką uregulowaną w Kodeksie spółek handlowych. W odróżnieniu od spółki cywilnej jest to oddzielny od wspólników podmiot prawny posiadający zdolność prawną, który może zaciągać na swoją rzecz zobowiązania (ma swój majątek). Spółka jawna na także swoją firmę czyli potocznie mówiąc nazwę, która powinna zawierać nazwiska wspólników albo nazwisko przynajmniej jednego wspólnika z dodatkiem oznaczenia „spółka jawna”. Spółka ta powstaje z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców. Aby złożyć wniosek o wpis wspólnicy musza uprzednio sporządzić umowę spółki w zwykłej formie pisemnej.
Prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki jawnej
Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę we wszelkich czynnościach sądowych i pozasądowych. Umowa spółki może przewidywać, że dany wspólnik będzie pozbawiony prawa do reprezentowania albo jego prawo zostanie ograniczone.
Kapitał spółki jawnej
Do powstania spółki jawnej niezbędne jest wniesienie wkładu przez każdego ze wspólników. Wkładem może być konkretna suma pieniędzy, prawa przysługujące wspólnikowi jak i dokonanie na jej rzecz innych świadczeń.
Odpowiedzialność w spółce jawnej
Wspólnicy ponoszą subsydiarną odpowiedzialność swoim majątkiem osobistym względem spółki. Oznacza to, że wierzyciel może prowadzić egzekucję najpierw z majątku spółki, a dopiero gdy egzekucja względem niej okaże się bezskuteczna będzie mógł kierować swoje roszczenia do wspólników.
Czas rejestracji spółki jawnej
1-1,5 miesiąca
—
Spółka komandytowa
Rozpoczęcie działalności spółki komandytowej
Spółka komandytowa jest już bardziej zaawansowaną struktura prawną niż opisane wcześniej. Spółka ta ma zdolność prawną, czyli może być podmiotem praw i obowiązków (może zaciągać zobowiązania) oraz ma swój majątek. Występują w niej dwa rodzaje wspólników: komplementariusze oraz komandytariusze. Spółka komandytowa powinna być zgłoszona do rejestru przedsiębiorców. Umowę tego rodzaju spółki należy sporządzić w formie aktu notarialnego. Jest to idealna spółka dla dużych zespołów z wyróżniającymi się liderami (pomysłodawcami).
Prowadzenie spraw i reprezentacja spółki komandytowej
Spółkę reprezentują komplementariusze. Komandytariusz może reprezentować spółkę po uzyskaniu pełnomocnictwa udzielonego mu przez komplementariusza.
Kapitał w spółce komandytowej
Komandytariusz zobowiązany jest do wniesienia wkładu pieniężnego lub niepieniężnego, którego wartość nie będzie niższa niż suma komandytowa określona w umowie spółki.
Odpowiedzialność w spółce komandytowej
Komplementariusze odpowiadają całym swoim majątkiem osobistym zaś komandytariusze jedynie do wysokości sumy komandytowej określonej w umowie spółki. Jest to odpowiedzialność subsydiarna, o której przeczytasz wyżej przy opisie spółki jawnej.
Czas rejestracji spółki komandytowej
1-1,5 miesiąca
—
Spółka komandytowo-akcyjna
Rozpoczęcie działalności spółki komandytowo-akcyjnej
Spółka komandytowo-akcyjna jest co prawda spółką osobową ale z silnymi elementami kapitałowymi czyli akcjonariuszami. Jak łatwo się domyślić jest połączeniem spółki komandytowej i spółki akcyjnej. Mamy więc w tym przypadku do czynienia z dwoma rodzajami wspólników: komplementariuszem i akcjonariuszem. Do zawiązania spółki komandytowo-akcyjnej niezbędne jest sporządzenie statutu w formie aktu notarialnego.
Prowadzenie spraw i reprezentacja spółki komandytowo-akcyjnej
Spółkę reprezentują komplementariusze. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Pełnomocnictwa udziela komplementariusz. Statut spółki powinien także przewidywać decyzje jakie można podjąć jedynie na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy spółki. Są to zazwyczaj decyzje o kluczowym znaczeniu dla jej działalności.
Kapitał spółki komandytowo-akcyjnej
Spółka komandytowo-akcyjna posiada kapitał zakładowy, który powinien wynosić co najmniej 50.000 złotych. Kapitał zakładowy dzieli się na akcje. Wkłady na pokrycie akcji mogą być pieniężne jak i niepieniężne. Mogą je wnosić zarówno akcjonariusze jak i komplementariusz.
Odpowiedzialność w spółce komandytowo-akcyjnej
Komplementariusze odpowiadają całym swoim majątkiem osobistym. Akcjonariusze nie ponoszą odpowiedzialności – ponoszą jedynie ryzyko biznesowe.
Czas rejestracji spółki komandytowo-akcyjnej
1-1,5 miesiąca
—
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Rozpoczęcie działalności sp. z o.o.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest najpopularniejszą spółką ze wszystkich z uwagi na korzystne regulacje dotyczące ponoszenia odpowiedzialności przez wspólników. Od momentu sporządzenia przez notariusza umowy spółki działa ona jako spółka w organizacji. Oznacza to, że już przed jej zarejestrowaniem będziesz mógł zacząć działać. Aby cały proces tworzenia spółki zakończyć pomyślnie w terminie 6 miesięcy od dnia podpisani umowy spółki powinieneś złożyć wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o wpis spółki do rejestru przedsiębiorców. Z chwilą wpisu uzyskuje osobowość prawną. Firma (nazwa) spółki może być dowolna.
Organy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Zarząd, rada nadzorcza (opcjonalnie), zgromadzenie wspólników.
Prowadzenie spraw i reprezentacja spółki z o.o.
Spółkę reprezentuje jej zarząd. Podejmuje on wszelkie bieżące decyzje. Te zaś o strategicznym znaczeniu dla spółki jak np. zatwierdzanie sprawozdania finansowego lub zbycie przedsiębiorstwa poddawane są pod głosowanie Zgromadzenia Wspólników.
Kapitał w spółce z o.o.
Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5.000 złotych. Dzieli się on na udziały o wartości nominalnej nie mniejszej niż 50 złotych, które obejmowane są przez wspólników za wkłady pieniężne lub niepieniężne. Co ważne, wkładem nie może być świadczenie pracy na rzecz spółki.
Odpowiedzialność
Wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Inaczej sytuacja wygląda względem członków zarządu. Co do zasady jeżeli egzekucja względem spółki okaże się bezskuteczna członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może uwolnić się jednak od tej odpowiedzialności jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o upadłość spółki, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia tego wniosku wierzyciel nie poniósł szkody.
Czas rejestracji spółki z o.o.
1-1,5 miesiąca
—
Spółka akcyjna
Rozpoczęcie działalności spółki akcyjnej
W celu zawiązania spółki akcyjnej należy sporządzić statut w formie aktu notarialnego. Od tego momentu powstaje spółka akcyjna w organizacji, która może prowadzić działalność gospodarczą. Podobnie jak w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością należy w ciągu 6 miesięcy złożyć wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o wpis do rejestru przedsiębiorców. Z chwilą wpisu spółka uzyskuje osobowość prawną. Firma (nazwa) spółki akcyjnej może być dowolna.
Organy spółki akcyjnej
Zarząd, rada nadzorcza (obowiązkowo), zgromadzenie wspólników.
Prowadzenie spraw i reprezentacja spółki akcyjnej
Spółkę reprezentuje jej zarząd. Podejmuje on wszelkie bieżące decyzje. Część decyzji podejmuje bądź musi zatwierdzić rada nadzorcza, która jest dodatkowym organem spółki. Te zaś o strategicznym znaczeniu dla spółki podobnie jak w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oddawane są pod głosowanie Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy.
Kapitał spółki akcyjnej
Kapitał spółki akcyjnej powinien wynosić co najmniej 100.000 złotych i dzieli się na akcje, których wartość nominalna nie może być mniejsza niż 1 grosz. Wkłady na pokrycie kapitału zakładowego mogą być wnoszone w formie pieniężnej oraz niepieniężnej.
Odpowiedzialność w spółce akcyjnej
Członkowie zarządu oraz rady nadzorczej odpowiadają wobec spółki za wyrządzoną szkodę działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółki, chyba że nie ponosi winy. Od odpowiedzialności może uchylić się w momencie gdy uzyska absolutorium ze swojej działalności, czyli jej zatwierdzenie, za dany okres przez Zgromadzenie Akcjonariuszy.
Czas rejestracji spółki akcyjnej
1-1,5 miesiąca
—
Prosta spółka akcyjna
Rozpoczęcie działalności prostej spółki akcyjnej
Prosta spółka akcyjna została stworzona z myślą o wzmocnieniu rozwoju startupów w Polsce. Może ona zostać założona zarówno przez jedną jak i kilka osób. Umowa może zostać zawarta:
- elektronicznie;
- w formie aktu notarialnego.
Organy prostej spółki akcyjnej
Zarząd, rada nadzorcza (opcjonalnie), Rada dyrektorów, walne zgromadzenie akcjonariuszy.
Prowadzenie spraw i reprezentacja prostej spółki akcyjnej
Zadania prowadzenia spraw spółki i reprezentacją powierzone są zarządowi spółki. Składa się on z jednego lub większej ilości członków. W przypadku ustanowienia rady nadzorczej zajmuje się ona powołaniem odwołaniem oraz zawieszeniem członków zarządu. Składa się ona co najmniej z trzech członków z zasady powoływanych i odwoływanych uchwałą akcjonariuszy. Nowym rodzajem organu jest rada dyrektorów, prowadzi ona sprawy spółki reprezentuje spółkę oraz sprawuje nadzór nad prowadzeniem jej spraw.
Kapitał prostej spółki akcyjnej
Minimalny kapitał akcyjny w prostej spółce akcyjnej wynosi zaledwie 1 złotych. Kapitał akcyjny składa się z wkładów pieniężnych oraz niepieniężnych wnoszonych przez akcjonariuszy. Akcje w prostej spółce akcyjnej nie stanowią części kapitału akcyjnego, są od niego oderwane (odmiennie niż akcje w spółce akcyjnej). i służą do określenia praw akcjonariusza w spółce.
Odpowiedzialność w prostej spółce akcyjnej
Prosta spółka akcyjna odpowiada za swoje zobowiązania własnym majątkiem, odrębnym od majątków akcjonariuszy spółki. Nie wyklucza to jednak odpowiedzialności akcjonariuszy wobec prostej spółki akcyjnej, wynikającej z ich zobowiązań wobec spółki.
—
Forma prawna działalności gospodarczej – jaką wybrać?
Domyślamy się, że po lekturze tego tekstu możesz być lekko zdezorientowany. Masz sporo możliwości do wyboru. Którą formę prawną więc najlepiej wybrać dla swojego biznesu. Oczywiście musze posłużyć się tutaj ulubioną odpowiedzią prawników – to zależy.
Kwestie podatkowe
Biorąc pod uwagę kwestie podatkowe z całą pewnością dobrym rozwiązaniem będzie jednoosobowa działalność gospodarcza oraz spółka komandytowa.
Kwestie związane z zespołem
Przy małym zespole rozsądnym wyjściem będzie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Ewentualnie jeśli nie zależy Ci na kwestiach związanych z odpowiedzialnością elastyczna będzie również spółka cywilna. Przy większych zespołach lepsza już będzie spółka komandytowa lub spółka akcyjna, która daje dużo możliwości przy dzieleniu akcji.
Odpowiedzialność
Jeśli będziesz prowadzić ryzykowny projekt z ryzykiem poniesienia odpowiedzialności cywilnoprawnej najlepszym wyjściem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna. W takim wypadku lepiej ponieść wyższe koszty prowadzenia działalności i mieć spokojną głowę.
Proces rejestracji
Jeśli zależy Ci na szybkim rozpoczęciu działalności bez wątpienia najlepszym rozwiązaniem jest jednoosobowa działalność gospodarcza, w której możesz działać jeszcze tego samego dnia po wizycie w urzędzie gminy lub spółka cywilna w przypadku gdy działasz w większym zespole. W spółkach kapitałowych także możesz zacząć działać dosyć szybko bo już po sporządzeniu u notariusza umowy spółki lub statutu, jako spółka w organizacji. W pozostałych przypadkach musisz czekać do momentu rejestracji.
Koszty prowadzenia działalności.
Najtańszą formą z pewnością będzie jednoosobowa działalność gospodarcza i spółka cywilna. Do najdroższych zaliczymy spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółkę akcyjną.
redakcja
